تئاتر اپرای سن پترزبورگ اولین در جهان (و تاکنون تنها) است که اپرای گمشده ایوان چهارم اثر آهنگساز بزرگ فرانسوی ژرژ بیزه را با قطعات بازسازی شده نمایش می دهد.

تیم خلاق تئاتر کار فوق العاده ای در یافتن و بازیابی مواد موسیقایی اپرا انجام داد که امکان ارائه یک شاهکار موسیقایی منحصر به فرد را برای عموم فراهم کرد.

ژرژ بیزه در 25 اکتبر به دنیا آمد

بیزه ایوان چهارم را بین سال‌های 1862 و 1864 با لیبرتوی فرانسوا-هیپولیت لروی و هانری تریانون نوشت. در سال 1933، پارتیتور ایوان چهارم بیزه، اگرچه ناقص بود، توسط گیوم دو وان، متصدی کتابخانه کنسرواتوار پاریس کشف شد. او در اوراق شوهر دوم امیل اشتراوس، بیوه ژرژ بیزه پیدا شد.

در سال 1943 چندین شماره از اپرای ایوان چهارم به صورت کنسرت در پاریس اجرا شد و اولین ساخته این اپرا با قطع های فراوان در سال 1951 توسط تئاتر بزرگ بوردو (فرانسه) اجرا شد. سپس این گروه در همان سال دو اجرا در اپرا-کمیک پاریس اجرا کرد.

محصولات زیر در سال 1952 در برن و کلن ارائه شد. در سال 1975 ایوان چهارم در کنسرت جشنواره مونپلیه اجرا شد. بعد از آن او را فراموش کردند. و اکنون، تقریباً 50 سال بعد، خالق و مدیر هنری تئاتر اپرای سن پترزبورگ، هنرمند مردمی فدراسیون روسیه یوری الکساندروف، ایوان چهارم را بر عهده گرفت.

طرح بر اساس یک رویداد تاریخی واقعی است – ازدواج تزار ایوان وحشتناک (الکسی پاشیف، باریتون) با پرنسس ماریا (اولسیا گوردیوا، سوپرانو)، دختر شاهزاده چرکس تمریوک (الکساندر کوریاکوف، باس)، اما بیشتر خطوط داستانی در اثر داستانی هستند.

کارگردان صحنه این اجرا یوری الکساندروف ژانر این اپرا را «فانتزی رمانتیک در دو پرده» تعریف کرد. دو پرده و پنج پرده است که مدت اجرا 3 ساعت با یک فاصله است. یعنی این یک اثر اپرایی تمام عیار است که کارگردان ها آن را «ایوان مخوف» می نامند که برای مخاطب روسی بیشتر آشناست.

در بیشتر پرتره‌های معروف، ما عادت داریم که ایوان مخوف را پیرمردی با بینی قلاب‌دار، صفراوی، نامهربان، انتقام‌جو ببینیم. و در نمایشنامه، ایوان واسیلیویچ یک مرد جوان، خوش تیپ، لاغر و عاشق است. به هر حال، ایوان وحشتناک فردی بسیار تحصیلکرده بود، 6 زبان خارجی می دانست، شعر می نوشت، یک کتابخانه غنی جمع آوری می کرد.

این نمایشنامه درباره عشق، وفاداری، فریب، خیانت و باز هم درباره عشق است. پادشاه جوان دختر جوان و زیبای دختر تمریوک ماریا شاهزاده چرکس را در کوهستان های قفقاز دید و تصمیم گرفت با او ازدواج کند و به مسکو ببرد. در ابتدا ماریا برای نجات مردم خود موافقت کرد که همسر تزار روسیه شود که در صورت امتناع، ارتش روسیه تهدید به نابودی آنها کرد. با این حال، با گذشت زمان، او عاشق خودکامه جوان و زیبا شد و در تمام شرایط دشوار زندگی به او وفادار ماند.

بویار یورلوف (اوگنی بایف، باریتون)، نزدیک به تزار، به او خیانت کرد، از این که تزار دخترش را به همسری انتخاب نکرد، خشمگین شد و قصد داشت هم ایوان و هم ماریا را بکشد، بلکه نقشه او را که در آن نقش ماریا را درگیر کرد. برادر ایگور (یاروسلاو نظاموتدینوف، تنور)، از کار افتاد. این توطئه 1564 علیه تزار و ملکه جوان پایه و اساس اپریچنینا را گذاشت. با این حال، “سیاست” در تولید حداقل به اندازه ای است که برای توسعه طرح لازم است.

یک امتیاز رنگارنگ و در مقیاس بزرگ، البته به فضای یک صحنه بزرگ نیاز دارد. اما، همانطور که می گویند، ثروتمند، شاد. در هر صورت، کوه ها و آبشارهای قفقاز و دیوارها، برج ها و اتاق های کرملین مسکو در صحنه اپرای سن پترزبورگ (مدیر هنری ویاچسلاو اوکونف) جای می گیرند. پیش‌بینی‌های ویدئویی گئورگی ساولیف حجم و دامنه وسیع‌تری به عمل اضافه کرد.

اوکونف مناظر مجللی را خلق کرد که شبیه فضای داخلی واقعی کرملین است، و همان لباس های مجلل، تقریباً کپی مطلق از لباس های تاریخی، گویی از موزه ها اجاره شده اند. چنین دکوراسیون باشکوهی نه تنها چشم را خوشحال می کند و مهارت سازندگان آن را تحسین می کند، بلکه اصالت تاریخی را به آنچه در حال وقوع است می بخشد.

موسیقی اپرا فوق العاده تئاتری است. بسته به اتفاقی که روی صحنه می‌افتد، یا در یک موج عظیم بالا می‌آید، یا تقریباً در زیر زمین می‌افتد، یا شفاف می‌شود، یا درخشان می‌شود، یا مانند یک آسمان پرستاره سوسو می‌زند. موسیقی مملو از کرشندوها و دمینیوندوها، انواع حالات احساسی شخصیت های اپرا را منتقل می کند. ارکستر میزان صدا را رعایت کرد که همیشه مهم است، اما برای سالن کوچکی مانند سالن اپرای سن پترزبورگ اهمیت دو چندان دارد (رهبر دوسان ویلیچ).

این اجرا نه تنها شامل آریاها، دوئت ها و تلاوت ها، بلکه آهنگ هایی نیز می شود، به عنوان مثال، یک آهنگ جذاب و درخشان قزاق و آهنگ گروزنی در یک جشن. و، البته، اپرای فرانسوی نمی توانست بدون رقص انجام دهد، آهنگساز حتی رقص روسی را در کار خود گنجانده است ( طراح رقص – واسیل پانایوتوف).

گروه کر دختران کوهستانی در اولین اقدام (مستر گروه ایگور پوتوتسکی) مجذوب شد، گروه کر اسیران (“بیایید سوگوار جنگل ها و مزارع خود باشیم، ما سوگوار آسمان هایی هستیم که بر کشور شگفت انگیز ما واژگون شد”) نیز فوق العاده بود.

سولیست ها به خوبی با بخش های پیچیده خود کنار آمدند و تصاویر قانع کننده ای خلق کردند که همیشه در اجراهای اپرا صدق نمی کند.

در یکی از صحنه های نمایش، اولگا خواهر ایوان وحشتناک (کریستینا متلیتسا، میزانسن) به او می گوید: “تو روی زمین فرمان می دهی، اما خدا همه جا هست.” چه خوب است که همه حاکمان همه زمان ها این را به خاطر بسپارند.

لودمیلا لاوروا

راستی: